CIEKAWOSTKI Z WARSZAWSKIEJ HISTORII
W okolicach Metra Politechnika, wśród kafejek i restauracji znajduje się pełen kontrowersji i dyskusyjny Plac Zbawiciela. Mało kto jednak zastanawia się skąd wziął się uf plac i jak długo jest w tym miejscu.
Początek placu sięga 1768 roku kiedy klasycystyczny plac został wytyczony. Była jednym z placów gwiaździstych Osi Stanisławowskiej. Od okrągłego kształtu był on nazywany Rotundą.
Obecną nazwę nadano oficjalnie w 1922 przyjmując się od wybudowanego przy placu kościoła Najświętszego Zbawiciela.
W 1784 założono osadę Nowa Wieś, do której przesiedlono włościan z likwidowanej wsi Ujazdów. Od nazwy tej osady pochodzi nazwa ulicy Nowowiejskiej.
W 1829 przy placu, na działce wykrojonej z gospodarstwa Piskorowskiego, wybudowano karczmę zwaną Czerwoną, należącą do rodziny Garnierów. Nazwa karczmy najprawdopodobniej nawiązywała do koloru cegły, z której wzniesiono budynek.
Po 1880 plac był zabudowany kamienicami czynszowymi. Ok. 1881 poprowadzono tędy linię tramwaju konnego, a w 1908 – tramwaju elektrycznego. Urządzony na środku placu skwer aż do 1968 tramwaje objeżdżały dookoła.
W związku z rozwojem tej części Warszawy oraz wzrostem liczby ludności pod koniec XIX wieku podjęto starania o budowę nowej świątyni. W 1901 rozebrano Czerwoną Karczmę, rozpoczynając na jej miejscu budowę kościoła Najświętszego Zbawiciela. Zaprojektowana przez Józefa Piusa Dziekońskiego, Ludwika Panczakiewicza i Władysława Żychiewicza świątynia jest jedynym obiektem sakralnym znajdującym się przy ulicy Marszałkowskiej.
W 1944 w czasie powstania warszawskiego rejon placu był terenem walk toczonych m.in. przez żołnierzy Batalionu „Ruczaj”. Kamienice znajdujące się wokół placu oraz kościół zostały poważnie uszkodzone lub wypalone.
Na początku lat 50. w czasie budowy Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (tzw. MDM II, obejmujący odcinek od placu Zbawiciela do placu Unii Lubelskiej) południową część placu Zbawiciela obudowano budynkami z jednolitą kolumnadą i sklepami w podcieniach. W jednym z projektów odbudowy placu Jan Knothe postulował również rozbiórkę wież kościoła Najświętszego Zbawiciela, jednak ten pomysł nie został zrealizowany. W północnej części placu pozostawiono także trzy najlepiej zachowane przedwojenne kamienice.
Po 1945 zrezygnowano z odbudowy torów tramwajowych w alei Wyzwolenia (do 1949 ulica nosiła nazwę 6 Sierpnia). W 1968 tory w ciągu ulicy Marszałkowskiej przesunięto na środek placu.
W kwietniu 2011 w trakcie prac remontowych torowiska tramwajowego w północno-zachodniej części placu został odkopany niemiecki schron Ringstand 58c]. Był to jeden z ok. 60 „tobruków” zbudowanych przez Niemców w 1944 dla obrony Twierdzy Warszawa (Festung Warschau). Stanowił element południowego odcinka pasa umocnień wokół centrum miasta biegnącego od placu Narutowicza ulicami: Filtrową, Nowowiejską, placem Zbawiciela do ulicy Pięknej i dalej, w kierunku Sejmu i Wisły. Schron planowano wydobyć i przekazać do Muzeum Wojska Polskiego, jednak, ze względu na duże ryzyko opóźnienia terminu zakończenia prac, podjęto decyzję o pozostawieniu go w dotychczasowym miejscu.
O wielu kultowych miejscach Warszawy o powstało wiele artykułów a o nie jednak z kamienic spokojnie można by napisać książkę. Postaramy się przybliżyć ciekawostki z historii i anegdoty nie zawsze znane.
Bibliografia
